10 ARALIK DÜNYA İNSAN HAKLARI GÜNÜ
“Bütün insanlar hür, haysiyet ve haklar bakımından eşit doğarlar. Akıl ve vicdana sahiptirler ve birbirlerine karşı kardeşlik zihniyeti ile hareket etmelidirler.”
-İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi Madde 1-
İnsan hakları, tüm insanlara hiçbir ayrım gözetmeksizin insan onuruna yaraşır muamele edilmesi fikrini ifade etmektedir. Yaşam hakkından din ve inanç özgürlüğüne, onurlu çalışma hakkından sağlıklı bir çevrede yaşama hakkına varıncaya kadar çok geniş haklar kategorisini ihtiva eden insan hakları; bölünmez, birbirine bağımlı ve birbiriyle bağlantılı evrensel haklar kümesidir.
İki dünya savaşının yaşandığı Yirminci Yüzyıl, insan hakları idesinden uzaklaşılması durumunda yaşanabilecek ihlallere dair tarihi deneyimleri gözler önüne sermiştir. Bu deneyimlerden mülhem olarak, özellikle İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra hem uluslararası hukuk hem de devletlerin yaptığı iç düzenlemeler vasıtasıyla insan haklarının korunması ve özgürlüklerin genişletilmesi temel gaye haline gelmiştir. Bu amaç doğrultusunda, 10 Aralık 1948 tarihinde Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından “İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi” kabul edilmiştir. Beyanname bağlayıcı bir metin olmasa da kendisinden sonra hazırlanan ulusal ve uluslararası birçok norma kaynaklık etmiştir. Dünyanın tüm bölgelerinden farklı kültür ve toplumların temsilcileri tarafından hazırlanan Beyanname, ilk kez insan haklarının evrensel olarak korunmasını gündeme getirmiştir. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, insanların onur ve haklar bakımından eşit olduğunu deklare ederken, insanların birbirine kardeşçe davranması konusunda çağrıda bulunmuştur.
Beyanname’nin ilan edildiği tarihten bu yana insan hakları açısından hem kurumsallaşma hem de bu alana yönelik normlaşma anlamında önemli adımlar atılmıştır. Evrensel, bölgesel ve ulusal düzeyde oluşturulan kurumlar ve ihdas edilen normlar aracılığıyla Beyanname’de öngörülen ideal insan hakları düzeninin inşası için çabalar ortaya konmuştur. Bu çabalar neticesinde ulusal düzeyde oluşturulan yapılardan birisi de insan haklarının ulusal düzeyde korunması misyonuna sahip atipik kurumlar olan “ulusal insan hakları kurumlarıdır”. Ulusal insan hakları kurumları, insan haklarının tüm aktörlerini bir araya getiren; eş deyişle kamu kurumları, sivil toplum kuruluşları, akademi ve bireyler arasında köprü görevi üstlenen bir kurum modelidir.
Dünya insan hakları günü vesilesiyle her türlü önyargının, ayrımcılığın ve şiddetin son bulduğu; her bir yurttaşın eşit haklar temelinde haklarından yararlandığı bir dünya temenni ediyor, 10 Aralık Dünya İnsan Hakları Günü'nü kutluyoruz.
